1. Geiger-Müller (G-M) Teller :Dit is een algemeen bekend instrument dat wordt gebruikt voor het detecteren van ioniserende straling, waaronder gammastraling en röntgenstraling. Het bestaat uit een metalen buis gevuld met gas onder lage druk en een centrale draadelektrode. Wanneer ioniserende straling de buis binnendringt, veroorzaakt dit ionisatie van de gasmoleculen. De resulterende vrije elektronen en ionen worden versneld naar de elektroden toe, waardoor een meetbaar elektrisch signaal ontstaat. De intensiteit van het signaal is evenredig met de hoeveelheid gedetecteerde straling.
2. Scintillatiedetector :Scintillatiedetectoren maken gebruik van een materiaal dat scintillatie vertoont, een proces waarbij stralingsinteracties lichtflitsen produceren. De meest voorkomende scintillatiematerialen zijn anorganische kristallen, zoals natriumjodide (NaI), of organische vloeistoffen of kunststoffen. Wanneer straling de scintillator binnenkomt, interageert deze met de elektronen van het materiaal, waardoor deze naar hogere energieniveaus worden opgewonden. Wanneer de elektronen terugkeren naar hun normale toestand, geven ze hun energie vrij in de vorm van lichtfotonen. Deze fotonen worden gedetecteerd door een fotovermenigvuldigerbuis, omgezet in elektrische signalen en vervolgens versterkt voor metingen.
3. Ionisatiekamer :Een ionisatiekamer is een met gas gevulde kamer met twee elektroden, waardoor de ionisatie van het gas door straling direct kan worden gemeten. Wanneer ioniserende straling de kamer binnenkomt, ontstaan er ionenparen (vrije elektronen en ionen) in het gas. Deze ladingsdragers worden gescheiden door het elektrische veld dat tussen de elektroden wordt aangelegd, waardoor een meetbare elektrische stroom ontstaat. De grootte van de stroom is evenredig met de intensiteit van de straling.
4. Proportionele teller :Een proportionele teller is een geavanceerd type ionisatiekamer die in een specifiek spanningsbereik werkt. In een proportionele teller leiden de primaire ionisatiegebeurtenissen tot secundaire ionisaties, wat resulteert in de versterking van het initiële signaal. Hierdoor kunnen lagere stralingsniveaus worden gedetecteerd in vergelijking met standaard ionisatiekamers.
5. Halfgeleiderdetector :Halfgeleiderdetectoren, gewoonlijk gemaakt van materialen zoals silicium (Si) of germanium (Ge), vertrouwen op de creatie van elektron-gatparen wanneer straling interageert met de halfgeleider. Deze ladingsdragers worden gescheiden door een aangelegde spanning, waardoor een elektrisch signaal wordt gegenereerd. Halfgeleiderdetectoren kunnen een uitstekende energieresolutie bieden, waardoor onderscheid kan worden gemaakt tussen verschillende soorten straling.
6. Vloeistofscintillatieteller :Vloeistofscintillatietellers worden gebruikt om de radioactiviteit te meten van monsters die kunnen worden opgelost of gesuspendeerd in een vloeistofscintillator. Het monster wordt gemengd met de scintillator en wanneer straling in wisselwerking staat met de vloeistof, ontstaan er lichtflitsen. Deze flitsen worden gedetecteerd door fotomultiplicatorbuizen en omgezet in elektrische signalen voor analyse.
Dit zijn enkele van de meest gebruikte instrumenten voor het detecteren van radioactieve materialen, maar er zijn andere gespecialiseerde instrumenten die zijn ontworpen voor specifieke toepassingen en omgevingen. De keuze van het instrument hangt af van factoren zoals het type straling dat wordt gedetecteerd, de vereiste gevoeligheid en de specifieke vereisten van het meetscenario.