Wat betekent rubato in de muziek?

In de muziek is rubato (Italiaans:"beroofd") een muzikale techniek waarbij kleine afwijkingen van het strikte tempo worden toegepast om expressiviteit of emotie over te brengen. Bij het uitvoeren van rubato kan een muzikant bepaalde tijdsduren tijdelijk uitrekken of comprimeren, waardoor de muziek een vloeiend en flexibel gevoel krijgt. Het is een manier om de tijd van de ene noot te 'stelen' en deze aan de andere te geven, waardoor subtiele variaties in frasering en tempo ontstaan.

Gewoonlijk blijft het tempo van de hoofdpuls stabiel, terwijl noten eerder of later kunnen worden gespeeld en langer kunnen worden aangehouden of korter kunnen worden gemaakt, in verhouding tot de genoteerde waarden. Deze tijdsaanpassingen zijn bedoeld om muzikaal gevoel en interpretatie toe te voegen, waardoor meer kunstenaarschap en individualiteit in de uitvoering mogelijk wordt.

Rubato verschilt van rallentando (wat betekent geleidelijk langzamer spelen) of accelerando (versnellen) doordat bij rubato de afwijkingen plotseling en onregelmatig kunnen zijn. Wanneer rubato wordt toegepast, geeft het een poëtische spontaniteit en menselijke kwaliteit aan de muziek.

Het is een veelgebruikte techniek in de muziekgeschiedenis, vooral in de westerse klassieke muziek uit de Romantiek en in sommige vormen van folk, jazz en andere muziekgenres. Het is een improvisatieapparaat en voegt een belangrijke dimensie toe aan uitvoeringen, zowel op instrumentaal als op vocaal vlak.