Het Gapnod-festival is een sociaal-religieuze viering die veel voorkomt onder de Newar-bevolking van de Kathmandu-vallei, Nepal. Het is van opmerkelijk belang in de cultuur en tradities van Newari en symboliseert de gemeenschappelijke verbondenheid en welvaart die zij koesteren.
Etymologie :
De term 'Gapnod' is afgeleid van twee Newari-woorden:'Gabha', wat een bamboemand betekent die wordt gebruikt om rijst en andere granen te vervoeren, en 'Nod', wat verwijst naar de rijstkorrel zelf. Gapnod vertaalt zich dus in wezen naar "rijstmand" in het Engels.
Betekenis en rituelen:
1. Datum :
Het Gapnod-festival wordt jaarlijks gehouden op Bhadra Shukla Ekadasi, de elfde dag van de wassende maan in de maand Bhadra (augustus-september) volgens de Nepalese maankalender.
2. Voorbereidingen vóór het festival :
Vóór de hoofddag van het festival worden huishoudens grondig schoongemaakt en spelen Newar-priesters, bekend als "Dhami" of "Jyapu Dya:", een integrale rol bij het uitvoeren van verschillende pre-festivalrituelen. Ze bieden zegeningen aan, zuiveren het huis met water gemengd met vermiljoen, en zingen hymnes om goden te sussen.
3. Aanbidding en offers :
Op de dag van het festival houden Newar-families zich bezig met de bereiding van een speciale maaltijd die bekend staat als "Gapno Khawa" of "Gapno Chhya", een gerecht bestaande uit zwarte linzen, rijst, verschillende kruiden en buffelvlees. Voordat deze feestmaaltijd wordt genuttigd, wordt deze tijdens aanbiddingsrituelen aan de goden, godinnen en voorouders aangeboden.
4. Uitwisseling van Gapnod :
Tijdens het festival bezoeken families hun familieleden en vrienden, waarbij ze de bereide Gapnod-maaltijd meedragen in prachtig versierde bamboemanden genaamd "Gapnod Gabha" of "Gabha-Chhya". Deze uitwisseling van Gabha bevordert een sterk gevoel van gemeenschap, eenheid en goede wil onder het Newar-volk.
Belang van Gapnod Festival :
1. Familie en verwantschap :
Het festival versterkt familiebanden en verwantschapsbanden terwijl familieleden en vrienden samenkomen, de Gapnod-maaltijd delen en vreugdevolle gesprekken voeren.
2. Socio-economische binding :
Het Gapnod-festival doorbreekt sociale barrières en bevordert de gemeenschappelijke harmonie. Mensen met verschillende sociaal-economische achtergronden wisselen tijdens het festival groeten en lekkernijen uit, waarbij de gelijkheid wordt benadrukt.
3. Cultureel behoud :
Het Gapnod Festival fungeert als een middel om de eeuwenoude tradities, gebruiken en waarden van de Newar-cultuur te beschermen en over te dragen aan de jongere generaties.
Kortom, het Gapnod Festival is een cruciale gebeurtenis in de Newari-samenleving en symboliseert overvloed, harmonie en de viering van hun levendige culturele erfgoed. Het speelt een cruciale rol bij het ondersteunen en versterken van het sociale weefsel en de culturele identiteit van de Newar-gemeenschap in Nepal.