1. Realisme en naturalisme: Een van de sleutelfactoren aan het einde van de Romantiek was de opkomst van het realisme en het naturalisme in kunst en literatuur. Deze bewegingen verwierpen de geïdealiseerde en subjectieve aspecten van de romantiek en concentreerden zich in plaats daarvan op de nauwkeurige observatie en representatie van de echte wereld.
2. Industriële revolutie: De industriële revolutie bracht aanzienlijke sociale, economische en technologische veranderingen met zich mee, die ook culturele verschuivingen beïnvloedden. De romantische focus op natuur, emotie en individualisme werd vervangen door interesse in het stadsleven, industrialisatie en sociale vooruitgang.
3. Artistieke stijlen veranderen: Binnen de beeldende kunst is de verschuiving weg van de romantiek te zien in de geleidelijke overgang naar het impressionisme, het postimpressionisme en andere moderne kunststromingen. Deze bewegingen experimenteerden met nieuwe technieken, kleurenpaletten en compositiebenaderingen.
4. Wetenschappelijke vooruitgang: De vooruitgang van de wetenschap en de groeiende nadruk op rationeel denken daagden enkele van de emotionele en spirituele overtuigingen uit die verband houden met de Romantiek.
5. Politieke onrust: Het romantische tijdperk werd gekenmerkt door aanzienlijke politieke onrust, waaronder revoluties en oorlogen. Deze gebeurtenissen brachten sociale en politieke veranderingen teweeg, waardoor kunstenaars en intellectuelen de rol van kunst in de samenleving gingen heroverwegen.
6. Veranderende literaire stromingen: In de literatuur maakte de romantische focus op individuele expressie en emotie plaats voor een meer genuanceerd psychologisch realisme en sociaal commentaar, zoals te zien is in de werken van schrijvers als Gustave Flaubert, George Eliot en Charles Dickens.
7. De prerafaëlieten: De Prerafaëlietenbroederschap was een groep Engelse kunstenaars die de conventionele kunst van die tijd verwierpen en inspiratie zochten in de kunst uit de middeleeuwen en de vroege renaissance. Hoewel ze werden beïnvloed door aspecten van de romantiek, markeerden ze ook een verschuiving naar een meer gedetailleerde, realistische en symbolische benadering van de schilderkunst.
8. Symboliek: Het symbolisme, dat eind 19e eeuw opkwam, maakte gebruik van symbolen, metaforen en allegorieën om complexe ideeën en emoties over te brengen, en stapte af van de directe uitdrukking van gevoelens die kenmerkend zijn voor de romantiek.
Het is belangrijk op te merken dat het einde van de Romantiek niet een volledige breuk betekende met zijn idealen en esthetische principes. Het was veeleer een geleidelijke overgang die de weg vrijmaakte voor nieuwe artistieke en intellectuele stromingen die de koers van de moderne kunst, literatuur en filosofie zouden bepalen.