Brahms wordt gevierd vanwege zijn belangrijke bijdragen aan de romantische muziekperiode, vaak een traditionalistische of conservatieve figuur genoemd vanwege zijn verankering in klassieke vormen en compositietechnieken. Hier zijn enkele redenen waarom Brahms beroemd en zeer gerespecteerd is:
1. Meester in contrapunt en formele structuur: De muziek van Brahms is een voorbeeld van zijn uitzonderlijke beheersing van contrapunt, fuga en andere complexe compositietechnieken. Hij toonde een grote trouw aan traditionele vormen zoals de symfonie, de sonate en het concert.
2. Orkestratie en kamermuziek: Brahms was bedreven in zowel grote orkestwerken als intieme kamermuziekstukken. Zijn vermogen om rijke, gelaagde texturen te creëren en instrumentale timbres in balans te brengen is opmerkelijk. Zijn serenades, strijkkwartetten en pianokwintetten behoren tot zijn meest geliefde werken.
3. Invloed van volks- en klassieke muziek: Brahms werd sterk beïnvloed door volksmelodieën en ritmes, vooral uit Hongarije, en hij verweefde deze elementen in zijn composities. Tegelijkertijd had hij een diepe eerbied voor klassieke componisten als Mozart en Beethoven, en zijn werken vertoonden vaak een mix van traditionele vormen met persoonlijke expressie.
4. Pianomuziek: De pianowerken van Brahms, waaronder zijn sonates, concerten en variaties, nemen een prominente plaats in het repertoire in. Ze staan bekend om hun emotionele diepgang, virtuoze passages en verkenning van verschillende muziekstijlen.
5. Symfonieën: Brahms componeerde vier symfonieën, en elke symfonie wordt beschouwd als een hoogtepunt van het symfonische genre. Ze worden gekenmerkt door hun structurele grootsheid, thematische ontwikkeling en diepgaande emotionele uitingen.
6. Lieder (kunstliederen): Brahms wordt beschouwd als een meester van het lied, een genre van Duitse kunstliederen. Hij componeerde ruim 200 liederen en zette poëzie van dichters als Goethe, Heine en Ruckert op muziek. Zijn liederen legden vaak diepe emoties vast met ingewikkelde pianobegeleidingen.
7. Muzikale architectuur en structurele eenheid: De composities van Brahms staan bekend om hun nauwgezette vakmanschap, thematische eenheid en verfijnde ontwikkelingstechnieken. Hij had een diepgaand begrip van muzikale architectuur en creëerde coherente en samenhangende werken.
8. Invloed op latere componisten: Brahms had een aanzienlijke impact op toekomstige generaties componisten, waaronder Schönberg, Berg en Webern. Zijn muziek wordt beschouwd als een brug tussen de romantiek en de moderne tijd.
De blijvende bekendheid van Johannes Brahms berust op zijn artistieke integriteit, beheersing van het muzikale vakmanschap en zijn bijdragen die het klassieke muziekrepertoire verrijkten en een onuitwisbare stempel op de muziekgeschiedenis achterlieten.