1. Romantische opera: Wagner is vooral bekend om zijn operawerken. Zijn opera's worden beschouwd als enkele van de grootste en meest invloedrijke werken uit het romantische tijdperk in de klassieke muziek. Ze bevatten een combinatie van dramatische verhalen, krachtige orkestmuziek en leidmotieven (terugkerende muzikale thema's geassocieerd met personages, objecten of ideeën). Tot de opmerkelijke opera's van Wagner behoren 'Der Ring des Nibelungen' (The Ring Cycle), 'Tristan und Isolde' en 'Parsifal'.
2. Symfonische muziek: Wagner componeerde ook verschillende concertwerken, waaronder symfonische gedichten en ouvertures. Zijn symfonische gedichten, zoals 'Siegfried Idyll' en 'Faust Overture', tonen zijn kenmerkende muzikale taal, rijke orkestratie en dramatische kwaliteiten.
3. Muziekdrama: Wagner ontwikkelde het concept van 'muziekdrama', waarin muziek, drama en theater naadloos worden geïntegreerd om een totaalkunstwerk te creëren. Hij probeerde de traditionele operaconventies te overstijgen door muziek en drama samen te voegen tot één enkele, verenigde ervaring. Dit concept komt duidelijk naar voren in zijn latere opera's, vooral in de opera's die de tetralogie 'Der Ring des Nibelungen' vormen.
4. Leitmotieven: Wagner staat algemeen bekend om zijn gebruik van leidmotieven, dit zijn korte muzikale frases of thema's die verband houden met specifieke personages, ideeën of objecten in zijn opera's. Leitmotieven spelen een cruciale rol bij het ontwikkelen van karakters, het bevorderen van het verhaal en het toevoegen van diepte en complexiteit aan de muzikale textuur.
5. Chromaticiteit: Wagner breidde het gebruik van chromatiek (het gebruik van niet-diatonische noten) in zijn muziek uit. Zijn chromatische harmonieën, rijke orkestkleuren en dissonantie voegden een gevoel van emotionele intensiteit en psychologische diepgang toe aan zijn werken.
6. Orkestrale innovaties: Wagner stond bekend om zijn beheersing van de orkestratie. Hij breidde de omvang van het orkest uit, introduceerde nieuwe instrumenten en ontwikkelde innovatieve technieken om specifieke geluidseffecten te bereiken. Zijn innovatieve gebruik van orkestrale kleuren droeg aanzienlijk bij aan de emotionele impact en dramatische sfeer van zijn opera's.
Samenvattend omvatte de muziek van Richard Wagner voornamelijk romantische opera, symfonische muziek en zijn unieke concept van muziekdrama. Zijn gebruik van leidmotieven, chromatiek en orkestrale innovaties had een grote invloed op de ontwikkeling van klassieke muziek en liet een blijvende impact achter op zowel componisten als publiek.