1. Universele thema's: "Oedipus Rex" duikt in universele thema's die resoneren met het publiek uit verschillende culturen en tijden. Het stuk onderzoekt de menselijke strijd tegen het lot, de kwetsbaarheid van het menselijk bestaan en de zoektocht naar de waarheid, zelfs als dit tot pijnlijke onthullingen leidt.
2. De poëtica van Aristoteles: Aristoteles, de beroemde oude Griekse filosoof en criticus, prees 'Oedipus Rex' als het toonbeeld van tragische vorm in zijn werk 'Poëtica'. Aristoteles benadrukt de goed doordachte plot, de ingewikkelde karakterisering en de krachtige emotionele impact van het stuk als voorbeeldige elementen van tragedie.
3. Catharsiseffect: "Oedipus Rex" bereikt effectief het louterende effect, een principe dat centraal staat in het oude Griekse drama. Door getuige te zijn van de ondergang van de hoofdpersoon, ervaart het publiek een zuivering van emoties, zoals medelijden en angst, wat leidt tot een gevoel van emotionele bevrijding en zuivering.
4. Ironie en tragische fout: Het stuk maakt op meesterlijke wijze gebruik van ironie en de tragische fout van Oedipus (hamartia) om de tragische impact te versterken. Oedipus' zoektocht om de waarheid te ontdekken leidt hem onbewust naar zijn ondergang, omdat zijn daden onbewust precies de profetieën vervullen die hij probeert te trotseren.
5. Klimactische structuur: ‘Oedipus Rex’ bouwt op naar een krachtige climax waarin Oedipus’ ware identiteit en betrokkenheid bij de tragische gebeurtenissen worden onthuld. Dit moment van openbaring, bekend als de 'anagnorisis', wordt beschouwd als een van de meest dramatische en emotioneel geladen scènes uit de theatergeschiedenis.
6. Karakterontwikkeling: Sophocles' karakterisering van Oedipus is bijzonder opmerkelijk. Oedipus wordt aanvankelijk afgeschilderd als een machtige en wijze heerser, maar naarmate het stuk vordert, worden zijn tekortkomingen en kwetsbaarheden geleidelijk onthuld, waardoor een complexe en sympathieke tragische held wordt onthuld.
7. Impact op de westerse literatuur: "Oedipus Rex" heeft een diepgaande invloed gehad op de westerse literatuur, drama en filosofie. De thema's en verhalende elementen hebben talloze aanpassingen en herinterpretaties geïnspireerd, waardoor de status van een tijdloos meesterwerk wordt versterkt.
Hoewel andere tragische toneelstukken hun eigen verdiensten en unieke kwaliteiten kunnen hebben, onderscheidt de combinatie van deze elementen, waaronder universele thema's, aristotelische principes, emotionele impact en diepgaande invloed, 'Oedipus Rex' als een opmerkelijk verfijnd en blijvend voorbeeld van tragisch drama.