1. Gebruik van Leitmotieven:
Mozart gebruikte leidmotieven, terugkerende muzikale thema's die verband houden met specifieke karakters, objecten of emoties, om muzikale verbindingen te creëren en het verhaal te onderstrepen. In Die Zauberflöte is het leidmotief voor Sarastro, de wijze hogepriester, bijvoorbeeld een langzame, plechtige melodie, terwijl de Koningin van de Nacht wordt gekenmerkt door een snel, opgewonden thema. Deze muzikale motieven helpen de identiteit van de personages vast te stellen en begeleiden de emotionele reactie van het publiek daarop.
2. Muzikaal contrast en nevenschikking:
Mozart gebruikte vakkundig muzikaal contrast en nevenschikking om de dramatische spanning te verhogen en contrasterende emoties over te brengen. In Don Giovanni bijvoorbeeld staat de luchtige, speelse muziek van het eerste bedrijf in schril contrast met de duistere en onheilspellende muziek van het tweede bedrijf, wat de verschuiving weerspiegelt van jeugdige frivoliteit naar morele vergelding. Dergelijke contrasten creëren een gevoel van dramatische verwachting en onderstrepen het emotionele gewicht van de zich ontvouwende gebeurtenissen.
3. Aria's en ensembles:
De opera's van Mozart bevatten een rijk scala aan aria's, duetten, trio's en andere ensemblestukken die bijdragen aan de dramatische voortgang van de plot. Vooral aria's dienen als momenten van emotionele expressie voor individuele personages, waardoor ze hun innerlijke gedachten en gevoelens kunnen overbrengen. In ensembles creëren de interacties en het samenspel van de zanglijnen van personages een dramatische spanning en bevorderen ze de verhaallijn.
4. Harmonische verschuivingen en dissonantie:
De opera's van Mozart staan bekend om hun harmonische rijkdom en het gebruik van chromatische harmonie, die gevoelens van spanning, onzekerheid of spanning kunnen creëren. Hij maakte effectief gebruik van harmonische verschuivingen en dissonantie om de emotionele toestanden van de personages te weerspiegelen en de dramatische impact van bepaalde scènes te vergroten. De scène van Donna Anna's achtervolging van Don Giovanni in Don Giovanni wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door intense harmonische instabiliteit, waardoor spanning wordt opgebouwd tot aan de dramatische confrontatie tussen de twee.
5. Orkestrale intermezzo's en recitatieven:
De opera's van Mozart bevatten zowel recitatieven als orkestrale intermezzo's die een cruciale rol spelen in de ontwikkeling van de plot. Recitatieven, bestaande uit de gezongen toespraak van een solist, begeleid door spaarzame instrumentale begeleiding, bieden een verhalende uiteenzetting en stuwen het verhaal vooruit. Orkestrale intermezzo's bieden daarentegen muzikaal commentaar en creëren sfeer en sfeer, waardoor de dramatische impact van cruciale scènes wordt versterkt.
Door op vakkundige wijze gebruik te maken van deze muzikale structuren en relaties, heeft Mozart zijn opera's verder gebracht dan alleen entertainment, en ze getransformeerd in krachtige dramatische werken die emotioneel en intellectueel resoneren met het publiek. Zijn gebruik van muziek om de plot te versterken en de karakterisering te verdiepen blijft een kenmerk van zijn operagenie en heeft generaties lang operacomponisten beïnvloed.