Belangrijkste kenmerken van realisme in theater:
1. Nauwkeurige weergave van het echte leven: Realistische toneelstukken haalden inspiratie uit het echte leven en beeldden gewone karakters en situaties uit, vaak in de hedendaagse samenleving.
2. Objectiviteit: Realistische drama's probeerden het leven te presenteren zoals het is, zonder de persoonlijke meningen of vooroordelen van de auteur te injecteren. De bedoeling was om personages en gebeurtenissen objectief in beeld te brengen en het publiek een onbevooroordeelde kijk op de afgebeelde werkelijkheid te bieden.
3. Focus op sociale kwesties: Veel realistische toneelstukken gingen over sociale problemen en onrechtvaardigheden, zoals armoede, sociale ongelijkheid, huiselijk geweld en morele corruptie. Deze toneelstukken dienden als sociale commentaren en moedigden introspectie en maatschappelijke verandering aan.
4. Psychologische diepgang: Realistische karakters vertoonden vaak psychologische complexiteit, waardoor innerlijke conflicten en motivaties aan het licht kwamen. Dit psychologische realisme was bedoeld om een dieper begrip van menselijk gedrag te verschaffen.
5. Authentieke dialoog: Bij realistische toneelstukken werd gebruik gemaakt van taal en dialoog die weerspiegelden hoe mensen in het echte leven echt spreken. Dit omvatte vaak regionale accenten, jargon en spreektaal.
6. Gedetailleerde sets en kostuums: Bij realistische toneelstukken werd nauwgezette aandacht besteed aan decorontwerp en kostuums, waarbij de gewone ruimtes en kleding van de afgebeelde tijd en omgeving werden nagebootst.
7. Het doorbreken van de "Vierde Muur": Sommige realistische toneelstukken omarmden het naturalisme en doorbraken de vierde muur, of de denkbeeldige barrière die het podium van het publiek scheidde, waardoor het realiteitsgevoel werd versterkt en het publiek er rechtstreeks bij betrokken werd.
8. Ensemble-acteren: Bij realistische toneelstukken werd de nadruk gelegd op ensemble-acteren, waarbij alle artiesten in gelijke mate bijdroegen aan de algehele weergave van het verhaal in plaats van te vertrouwen op prominente hoofdrollen.
9. Sociale kritiek: Realistische toneelstukken presenteerden vaak kritische perspectieven op de samenleving en dienden als voertuig voor het bekritiseren van sociale normen, conventies en instellingen.
Realisme in het theater had een diepgaande invloed op de dramatische literatuur en productietechnieken en beïnvloedde het werk van onder meer toneelschrijvers als Henrik Ibsen, Anton Tsjechov en Maxim Gorky. Het blijft een belangrijke artistieke benadering in het hedendaagse theater, omdat het het publiek in staat stelt contact te maken met herkenbare personages en getuige te zijn van sociale realiteiten die vaak overschaduwd worden door theatrale conventies.