Naarmate het stuk vordert, evolueert Portia's karakter echter en toont ze haar intelligentie, humor en vastberadenheid om haar eigen lot vorm te geven. Vermomd als een mannelijke advocaat genaamd Balthazar, komt ze tussenbeide in het proces tussen Shylock en Antonio om haar echtgenoot Bassanio te redden. Haar slimme interpretatie van de wet en haar welsprekende verdediging van barmhartigheid lossen niet alleen het conflict op, maar dagen ook de heersende noties van rechtvaardigheid en wraak uit.
Portia's transformatie van een passief object naar een actieve agent is significant in de context van het stuk. Het ondermijnt de traditionele genderrollen en stelt Portia in staat de controle over haar eigen leven over te nemen en de uitkomst van gebeurtenissen te beïnvloeden. Door haar intellectuele bekwaamheid en morele kompas te tonen, komt Portia naar voren als een sterk en bewonderenswaardig vrouwelijk personage, dat de beperkingen trotseert die haar samenleving oplegt.
Ondanks deze progressieve aspecten is het belangrijk te erkennen dat ‘The Merchant of Venice’ ook elementen bevat die negatieve stereotypen over het Joodse volk in stand houden en patriarchale waarden versterken. Portia's karakter valt echter op als een baken van intelligentie, keuzevrijheid en mededogen in een complex en veelzijdig stuk dat zowel de sterke punten als de beperkingen van Shakespeare's eigen tijd weerspiegelt.