Imitatief contrapunt is een gemeenschappelijk kenmerk van renaissance- en barokmuziek en is te vinden in een verscheidenheid aan genres, waaronder vocale en instrumentale muziek. Enkele van de beroemdste voorbeelden van imitatief contrapunt zijn de opening van Johann Sebastian Bachs Brandenburgs Concerto nr. 3 in G Major en de fuga uit zijn Wohltemperierte Klavier, Boek 1, in C Major.
Imitatief contrapunt is een veelzijdige techniek die kan worden gebruikt om een gevoel van eenheid en samenhang te creëren binnen een muzikale compositie. Het kan ook worden gebruikt om een gevoel van beweging en ontwikkeling te creëren, waarbij de voorafgaande en daaropvolgende lijnen op elkaar inspelen.
Hier is een voorbeeld van imitatief contrapunt in een eenvoudige tweestemmige setting. Het antecedent wordt gespeeld door de bovenste stem, en het gevolg wordt gespeeld door de lagere stem.
Antecedent:
C D E F G A B C
Gevolg:
G A B C D E F G
Zoals je kunt zien, is de consequentie een exacte herhaling van het antecedent, behalve dat deze op een ander toonhoogteniveau begint. Dit type imitatief contrapunt wordt strikte imitatie genoemd.
Imitatief contrapunt kan een complexe en uitdagende compositietechniek zijn, maar het is ook zeer de moeite waard. Door imitatief contrapunt te gebruiken, kunnen componisten muziek creëren die zowel mooi als structureel verantwoord is.